AKP’li Yıllarda Taşeron İşçi Sayısı 1 Milyonu Aştı

Türkiye’de işgücü piyasasının “katılığı” ve işveren üzerindeki ücret dışı işgücü maliyetlerinin yüksek olduğu iddiasıyla emekçilerin yasal kazanımlarının tasfiye edilmesine dayalı olan AKP’nin esneklik politikası sonuç vermeye başladı.

 

AKP’nin 10 yıllık iktidarı boyunca taşeron işçilerin sayısı 4 kat artarak 2011 yılında 1,6 milyona yükseldi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın raporuna göre, 2002 yılında 387 bin, olan taşeron işçi sayısı, 2011 yılında 1 milyon 611 bine ulaştı. Rapora göre, kamuda 585 bin 788 ve özel sektörde 419 bin 466 taşeron işçi istihdam ediliyor. Taşeron işçiliğin en yaygın olduğu sektörler ise, 417 bin kişi ile temizlik ve 318 bin kişi ile inşaat sektörleri olarak karşımıza çıkıyor.

 

Daha düşük ücretle ve geçici iş ilişkisiyle asıl işverene değil, alt işverene bağlı olarak çalışan taşeron işçiliğin özellikle kamuda artış göstermesi dikkat çekti. Böylelikle birçok kamu kurumunda evrak kaydı, sekreterlik, güvenlik, temizlik gibi hizmetler daha ucuza taşeron işçilere yaptırılabiliyor. Buna göre sağlık sektöründe 16 bin 184, temizlikte 471 bin 442, güvenlikte 117 bin 541 ve dağıtımda 34 bin 621 kişi olmakla üzere kamu sektöründe toplam 585 bin 788 taşeron işçi istihdam edilmekte.

 

Özel sektörde ise idari ve destek hizmetlerinde 4 bin 146, ulaştırma ve depolamada 10 bin 347,madencilikte 12 bin 606, imalat sektöründe 63 bin 849, inşaatta 318 bin 8 ve diğer hizmetlerde 10 bin 431 kişi olmak üzere toplam 419 bin 466 taşeron işçi çalışmaktadır.

 

Önce yaptı sonra sorun dedi
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, “alt işverenlik, geçici iş ilişkisi ve uzaktan çalışma” konusunda bakanlıkça hazırlanan raporu sundu. Raporda, alt işverenlik uygulamasında yaşanan sorunlar, işçi ve işverenler açısından da ayrı ayrı değerlendirildi.

Buna göre, taşeron işçi çalıştırmanın işçilerin iş güvencesi hükümlerinden yararlanmasını engellemek amacıyla İş Kanunu’nda belirlenen 30 işçi sayısının altına düşmek için kullanıldığı, işçilerin ücretlerini tam ve düzenli alamadığı ve devletin alt işverenin işçisinin ücretini ödeyip ödemediğini kontrol etme yükümlülüğünün olmadığı ifade edildi. Ayrıca alt işverenlik uygulamasının yapısı gereği örgütlenmeyi ve toplu iş sözleşmesinden yararlanmayı imkânsızlaştırdığının altı çizildi.

 

AKP hükümetinin Çalışma Bakanlığı’nın hazırladığı bu raporda işçiler açısından sorun olarak tanımlanan tüm bu uygulamaları aslında çalışma hayatına yerleştiren yine AKP hükümetinin kendisiydi. Hatırlanacağı üzere, kamuoyunun itirazlarına karşın AKP iktidarı, 2003 yılında yürürlüğe giren 4773 sayılı İş Güvencesi Kanunu ile iş güvencesi kapsamındaki işyerlerinin ölçeğini10 işçiden 30’a yükseltmişti. Türkiye’de 4,8 milyon sigortalı çalışanın 2,3 milyonu 30’dan az işçi istihdam eden işyerlerinde çalıştığı bilinmesine karşılık söz konusu düzenlemeyle sigortalıların yüzde 48’i iş güvencesi kapsamı dışında bırakılmış oldu.

 

Patronun derdi büyük ama AKP çözer
Mevcut İş Kanunu’nda alt işveren uygulamasına getirilen ve Ulusal İstihdam Stratejisi’yle (UİS) bir an önce kaldırılması planlanan sınırlamalar söz konusu raporda patronları yaşadığı önemli sorun olarak tanımladı.

4857 sayılı İş Kanunu’na göre alt işverene verilecek asıl işin bir bölümünün “işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerden” olması gerekiyor. İlgili maddede “işin ve işletmenin gereği ile teknolojik nedenler” şart koşuluyor ve bunların üçü bir arada olmaksızın asıl işin alt işverene verilmesi mümkün olmuyor. Patronların şikâyetçi olduğu bu düzenlemenin kaldırılmasıyla yardımcı işlerin yanı sıra asıl işin de herhangi bir kısıtlamaya tabi olmaksızın taşeron firmaya verilmesinin yasal anlamda da önü açılması öngörülüyor.

İşçileri koruyucu ve düzenleyici yasaların kaldırılmasına dayanan “işgücü piyasasının katılığının esnetilmesi” çalışmalarıyla önemli yol kat eden AKP hükümeti raporda, “güvenceli esneklik” argümanıyla geçici iş ilişkisinin daimi iş olanaklarını arttıracağını iddia ediyor.

Hâlbuki Meclis’ten bir bir geçirdiği emekçi düşmanı yasalarla güvenceli, örgütlü, sendikalı çalışmayı istisna haline getirip derinleşen işsiz problemine çare olarak taşeron işçiliği kurumsallaştırmayı hedefliyor. Yani bir yandan geçici, esnek iş ilişkisinin yaygınlaştırırken bir yandan da bu işçileri kıdem tazminatı fonuyla olsun yeni yasal düzenlemelerle olsun sosyal güvenceye kavuşturacağını iddia etmek içi boş bir hamasetten öteye gitmiyor.

Diğer taraftan raporda, “kayıt dışı uygulamaları ortadan kaldırmak, suistimalleri engellemek ve sosyal güvenceye kavuşturmak için özel istihdam bürolarını daha işlevsel hale getirilmesine ihtiyaç duyulduğu vurgulandı. Buna göre yükleneceği işlevler bakımından temel amacı kamuoyunda modern kölelik olarak bilinen kiralık işçilik uygulamasını yaygınlaştırmak olan bu kurumların nasıl olup da sosyal güvence sağlayacağı ise bir başka tartışma konusu oldu.

 

Kıdem tazminatını gasp ediyoruz ama kendimiz için değil, taşeron işçiler için
Sermayenin hareket alanını genişleten mevzuat, kurum ve ilişkiler bütününü yeniden düzenleyerek güvencesiz, esnek ve ağır sömürü koşullarındaki çalışma biçimlerini işçi sınıfının tamamına dayatan AKP iktidarı söz konusu rapordan hareketle şimdi de yeni bir yasanın sinyallerini verdi. Buna göre AKP hükumetinin Çalışma Bakanlığı Meclis’e getireceği yasa tasarısı ile taşeron işçileri rahatlatacak adımlar atacağını iddia etti.

Yeni yasal düzenlemeyle özellikle taşeron işçilere de kıdem tazminatı hakkı tanınacağını iddia eden ve kıdem tazminatını gasp etmeyi kafasına koyan AKP’nin, giderek işçi sınıfı içinde ciddi bir ağırlığa sahip olan taşeron işçiler üzerinden kamuoyunu ikna etmeye çalışacağı söylenebilir.

 

Sol Haber