MOMENT KAPASITESI…

Muhendislik disiplinine uzak kimseler, yapilarin normal kuvvetlere gore projeldirildigini sanir.Hatta bazi muhendisler bile…Projelendirmede normal kuvvet degerleri tabiiki onemlidir, ama tek basina fazla anlam ifade etmez.Zaman zaman bazi muhendislerden duyarim:”ne kadar yuk var ki bu kolon bu kadar buyuk cikmis”  Sanki kolonun buyuk yada  kucuk olmasina normal kuvvet  tek basina  karar veriyor.

Tasiyici sistem elemanlari yani kolon ve kirislerin denge halinde durmasi esastir.Kesit icerisinde de bu denge mevcuttur.Yani hem sistem genelinde bir dengeden bahsedilebilir hem kesit lokalinde bir dengeden bahsedilebilir.Muhendislerin yaptigi bu dengeyi saglamaktan ibarettir.Tasiyici elemanlarin bir bolumunde genelde cekme bir bolumunde genelde basinc kuvveti olusur..Amac ise sayisal olarak bu kuvvetleri birbirine esitlemektir.Kullanacagimiz malzemelere  gore badinc ve cekme  kuvvetlerini degidik malzemelerede tasitabiliriz.Cunku tum malzemeleri hem basinca hem cekmeye dayanimi olmayabilir.Tasiyici sistem elemanlarinin ne kadarlik kisminin basinca  calisacagi  ne kadarlik kisminin cekme altinda kalacagi  yuklerle ilgili bir durumdur.Yuk kmiktarina gore bu oran degisir.Anlaslacagi uzere ayni kesit icerisinde  bir sifir noktasi mevcuttur.Yani cekmeyede basinca da mariz kalmayan bir yer olmalidir.Iste bu yer e  biz tarafsiz eksen diyoruz.basinc bileske kuvveti ile cekme bileske kuvveti arasinda bir mesafe mevcuttur.Denge nedeniyle esit olan bu iki kuvvet arasinaki mesafe elemanin moment kapasitesini belirler.Bu mesafeye moment kolu dersek M=P  X ( moment kolu) kesitinizin an itibariyle tasidigi momenti verir.Dikkat ederseniz moment kapasitesinin  buyuk olmasi moment kolunun buyuklugune baglidir.Yani badinc kuvveti ile cekme kuvveti birbirinden uzak olmalidir ki kapasite artsin.Basit bir ornek vereyim.Herseyi ayni olan ozdes iki betonarme kiris dusunelim.Birinde paspayini 2 cm  birakmis olun, digerinde 4 cm birakmis olun.Diger hersey ozdes.Bu durumda ne olur.Kesitin moment kapaditesini bulmak istediginizde oncelikle tarafsiz ekseni tayin edersiniz hesaplarsiniz.buna gore de basinca calisan beton blogu kesit alani ve beton kalitesi carpimiyle kabaca badinc kuvvetini hesaplarsiniz(birtakim kabuller yspmak sartiyle).cekmeye  alisan celik ile baxinc kuvveti bilesskesi arasindaki mesafenin uzakligi elemanin moment degerini belirler.Sizin cekme donatiniz basinc blogundan ne kadar uzak ise o kadar fazla moment tasiyabilir.2 cm padpayi biraktiginiz kesitte cekme kuvvetidis kabuga daha yakin oldugundan moment kolu 4cm paspayina gore daha buyuktur.Dolayisiyle paspayi kucuk olan elemanda daha fazla oment tasinabilir.Moment kapasitesini artirmak istediginiz elemanlarda  debge kuvvetlerinin birbirinde uzak olmasi moment degerini belirler.Projelendirme asamasinda daha ekonomik cozumler icin moment kolunun uzun olmasi, egilmeye calisan elemanlarda ekonomik sonuclar verir.Bir moment 30/35  lik br kirislede karsilanabilir 20/50  bir kirisldde karsilanabilir.Yuksekljgi 50  olan kiriste bileske kuvvetler arasindaki moment kolu daha uzun olacagindan daha ekonomik sonuclar bu tur yuksekligi fazla kirisletle elde edilebilir.

Ahmet CELIKKOLLU

Insaat Muhendisi

ESKISEHIR

Editörün Diğer Yazıları :

• BETONARME KOLONLAR
• ÇELİK YÖNETMELİK KARŞILAŞTIRMALARI…..
• DAYANIM FAZLALIĞI KATSAYISI
• TEMEL BAG KIRISLERI
• KOLONLARDA NORMAL KUVVET SINIRLAMASI…