-

YAPILARDAN İSTENİLEN DEPREM PERFORMANSI

Yazar:

02.12.2016

Kişi Okumuş

0 Yorum

YAPILARDAN İSTENİLEN DEPREM PERFORMANSI

instagram takipçi arttırma, instagram takipçi satın al, instagram takipçi kasma, instagram takipçi hilesi şifresiz


Performans ortaya cıkan sonuç anlamindada kullanilan bir terimdir. Bu yazıda inşaat mühendisliği disiplini kapsaminda bu anlamda kullanılmıstır.

Bir inşaat mühendisi’nin (bundan sonra inşaat muhendisi yazida mühendis olarak anılacaktir) amaclarından biride yapıların cesitli etkiler altinda ayakta kalmasinı saglamaktir. Nedir bu çesitli etkiler, malzeme ağırliklari, canlı cansiz yukler, rüzgar yukleri, deprem yükleri vb. Bu etkiler coğaltilabilir. Bu etkilerden en önemlisi ve mühendisi en zorlayanı deprem etkisidir.Muhendis ilgili yapiyi ayakta tutabilmek içın bir taşıyicı sistem oluşturur.Olası etkilere gore bu taşıyıcı sistemi dizayn eder ve yapının ayakta kalmasinı saglamaya çalışır. Mühendislikte yapının ayakta kalması demek, birden fazla anlam icerir.Bir yapınin deprem anında(yada baska bir etkide) buyük hasara uğraması, ancak toptan göcmeye uğramaması yapının ayakta kalması anlamına gelecegı gibi, yapınin depremde (yada baska bir etkide) onarilabilecek derecede hasarli cikmasida yapının ayakta kalması anlamına gelir. Yine depremde (yada baska bir etkide) yapıda en ufak bir hasar olusmamasıda yapinın ayakta kalması anlamına gelir. Yapının ayakta kalmasi demek mutlak ,degismez bir tanim içermez.

Ülkemiz malesef bir deprem ulkesi olduğundan ,muhendislerin baskın hesabinı deprem hesabı olusturur.Deprem hesaplarinda da amac yapinın bir sekilde ayakta kalmasini sağlamaktir.Yönetmeliklerde bu baglamda hazırlanır. Halen yururlukte olan TDY2007 deprem yonetmelıgı can guvenligini baz almıştir. Yani yapi her tur hasari gorecek,tamir bile edilemeyecek ama toptan göcme dolayısıyle can kaybi yaşanmayacaktir. Bu yapı ayakta kalmıs bir yapidir. Siddetli depremde yapiniz bu performansi saglıyorsa yani yapi büyük hasar gormüsse ama yıkılmamışsa gorevini yapmış demektir. Bu bir performans seviyesidir. Bundan daha iyi performanslarda tabiki istenebilir. Mesela siddetli bir depremden sonra bile yapınizın kesintisiz kullanilmasi gibi.TDY2007 bu konuya malesef pek girmemisti. Yeni yapıda vatandaşa/muhendise fazla bir performans alternatifi sunmamısti. Tabii TDY2007 yonetmeligine gorede daha iyi performansa sahip yapilar yapilabilirdi ama bu is icin vasatın uzerinde mühendisler gerekmekteydi ve belli kriterler yonetmelikde yeni yapilar için belirlenmemişti.

Düz mantik olarak düsundüğümuzde ise ,muhendis farkĺi performansa sahip yapiyi vatandaşin istegine gore projelendirebilmeli. Nasılki maddi durumunuza gore 1 lirayada ev alabiliyorsunuz,3 lirayada alabiliyorsunuz ayni sekilde maddi durumunuza göre hasarlı ama yikilmayan ,yada cok az onarilir hasarlı yapıda isteyebilmeniz yada projelendirebilmeniz gerekli. BU dedigim durum yonetmelik harici tabiiki mumkun ancak benim burada bahsettigim durum yonetmelik icinde belirtilmis, yer almıs durumlar. Halihazirda taslak halinde olan TBDY2016 da ise nispeten daha yuksek performansa sahip yapılar icinde kriterler belirlenmis durumdadir. Bu taslak yonetmelikde, can guvenligini baz alan minimum şartlar yine baglayicidir.Ancak vatandasın parası ćoksa ,depremde daha iyi performans gosteren bir binayi muhendistenn talep edebilecektir. Bu performans duzeyi taslak yönetmelikde ileri performans olarak aniĺmaktadir. Bu duzeydeki binalar daha fazla dayanima sahip binalardir. Parasi cok vatandas ibaresini özellikle kullandim, çunku ileri performans düzeyine sahip bir yapınin maddi boyutuda vardir.

Performansa dayali hesapta aslolan ,yapıda olusabilecek hasarların orani ve içerigidir Yani deprem aninda hic hasar gormeyecek bir performans olabilir/istenebilir ,yada buyuk hasar olabilecek bir performans olabilir/istenebilir. Yapinin performansini hasarlar belirler. Anlasilacagi uzere eger performansa dayalı bir hesap yapacaksaniz , aynı zamanda nerede ne sekilde bir hasar olacagıni tespit etmeniz,bilmeniz gerekir.Hasarlari bilelim ki performansına karar verebilelim. Hasar demek, şekil değisikligi demektir. Siz bir yerde hasardan bahsediyorsanız aslında oradakı şekıl degisiklıginden bahsediyorsunuz anlamina gelir. O halde performansa dayali bir tasarim yapacaksanız şekil degisikligı esasli bir hesap yapmaniz zorunludur. Şekil degisikligi esasli hesapta , malzemelerin dogrusal elastik hareketinden sonraki bolgeyi kapsadigindan ve superpozisyon kuralları gecerli olmadıgından biraz daha meşekkatlidir.

Halihazirdaki deprem yonetmeligimiz yeni yapilar icin sekil değiştirme esaslı hesabi icermediginden,performansa dayalı bir tasarimdan sözedilmiyordu. Dolayisıyle hesaplarda dogrusal elastikti. Ama hesaplarin dogrusal elastik yöntemle yapıliyor olmasi , malzemenin dogrusallıktan ayrildigi bolgedeki(kuvvet-sekil degistirme grafigi) degerleride hesaba yansitmadigımiz anlamina gelmiyor. Biz yinede malzemelerin sekil degistirmelerinden dogan enerji yutma kapasitelerini kullaniyorduk. Nasil yapiyorduk bunu iste R dedigimiz katsayilarla toplam taban kesme kuvvetlerini 8 e bolerek, 7 e bolerek bu isi yapiyorduk(Ra=R hali). Oysa tam anlamiyle dogrusal elastik hesap yapmak demek R=1 alarak hesap yapmak demektir.

Taslak TBDY2016 ise yeni yapilarda da sekil degistirme esasli hesabin yapilmasina olanak saglamistir. Dolayisiyle yeni yapılardada performans esasli tasarim yapiacaktir. Sekil degistirme esasli hesapta ,betonarme bir yapida kritik kesitlerde(kolon alt ust uc noktalari, kiris sol sag uc noktalari) betondaki kisalmalar celikdeki uzamalar hesaplanmakta, binanın talebine gore betondaki kisalmanin celikdeki uzamanın , yonetmelikdeki sinirlar icerisinde kalip kalmadigina bakilmaktadir.Betondaki lif kisalmasi demek aslinda betonda olusacak bir hasarin gostergesidir, ayni sekilde celikdeki uzamada celik de hasarin bir gostergesidir.Her ikisindeki sekil degisikligide zaten bize ilgili betonarme kesitteki hasarin derecesini vermektedir…

Yapilarin performansa gore tasarimi her yonetmelikde daha cok yer alacak gibi. Performansa göre tasarim dendiginde hasarsiz yapi tasarimi anlamamak gerekir. Performansa gore tasarimin esasi kontrollu hasar olusumunu saglamaktan ibarettir.Ne kadarlik hasarin nerede olusacaginin tayini anlamina gelmektedir…

Ahmet CELIKKOLLU
Insaat Muhendisi
ESKISEHIR

Editörün Diğer Yazıları :

İnşaat Gündemi'ne Abone Ol!

Bu içeriği beğendiniz mi? Tüm güncel içeriklerimizden haberdar olmak için e-posta abonemiz olabilirsiniz.




İlgili Terimler :

YORUMLAR

İsminiz

 

E-Posta Adresiniz

Yorumunuz

GÜNLÜK DEMİR FİYATLARI

14.07.2022 Demir Fiyatları
Bölge Ø8 Ø10 Ø12-32
İstanbul 15200 ₺ 15100 ₺ 14850 ₺
İzmir 14900 ₺ 14750 ₺ 14550 ₺
Karabük 15100 ₺ 14900 ₺ 14700 ₺
Biga 14950 ₺ 14800 ₺ 14600 ₺
Payas 14850 ₺ 14700 ₺ 14500 ₺
Gebze 14950 ₺ 14850 ₺ 14600 ₺
Samsun
Ankara 15300 ₺ 15150 ₺ 14950 ₺
Bursa 15200 ₺ 15050 ₺ 14850 ₺
Kütahya
Sivas 15150 ₺ 15000 ₺ 14800 ₺
Detaylı Görünüm

BENZER İÇERİKLER

FACEBOOKTA BİZ

Facebook
Instagram
Telegram
LinkedIn
YouTube
RSS