KOLON KİRİŞ BİRLEŞİM BÖLGELERİ

Elimde olsa (mümkün olsa) işçilere şöyle derim:

“Kolonu, kirişi, döşemeleri hazırlayın, birleşim bölgelerini yaparken beni çağırın”

Taşıyıcı sistem cinsi ne olursa olsun, her birleşim bölgesi taşıyıci sistemin birer kalbidir.  İyi dizayn edilmiş birleşim bölgeleri çok kötü bir projeyi ayakta tutabildiği gibi, kötü dizayn edilmiş birlesim bölgeleri iyi hesaplanmış bir sistemi mahvedebilir. Birlesim bolgelerini, hem proje safhasinda, hem arazide uygulama asamasinda kusursuz olusturmak, taşiyici sistemin genelinde yapilacak bir çok hatayı tolere eder/edebilir.

Kolon kiris birlesim bolgeleri topaklanmış kutlelerin oldugu bolgelerdir.Atalet kuvvetlerinin(deprem kuvvetleri) büyük olduğu bölgelerdir.

Peki iyi dizayn edilmemis birlesim bolgesi ne sonuclar ortaya cikarir?

Birlesim bolgesi dedigimiz yer, kolonlarin, kirişlerin baglandigi bölgedir. Birlesim bolgesindeki bir kusur, o bolgeye baglanan tum kolonları, kirişleri kötü yönde etkiler. Birleşim bolgesi yeterli rijitlige ve dayanima sahip olmalıdir. Birlesim bolgesini  kapasitesi, kendisine baglanan her bir kirisin, her bir kolonun kapasitelerinden daha büyuk olmalıdır ki ayakta kalabilsin(bunun icin birtakim kapasite hesaplari yapiyoruz zaten). Eger bir  birlesim bolgesi yeterli dayanim ve rijitlige sahip degilse, ilgili cercevede olusan deplasmanlarin artmasina sebep olur. Cercevede deplasmanların artmasi demek ikinci mertebe etkilerinin artmasi yani ek tesirlerin olusmasi demektir.Bu durumda güc tukenmesine sebep olur ve gocme gerceklesir/gerceklesebilir. Betonarme bir yapida birlesim bolgesinde olusacak catlaklar, şekil degistirmeler bolgenin rijitlik kaybina ugramasi anlamina gelir. O halde bu  olgede rijitlik kaybi olmamasi icin, donatiların sık olmaması adeta bir  celik plaka gibi kiris ustune yer almamasi gerekir. Birlesim bolgesinde de suneklik onemlidir, suneklik sayesinde bu bolge de dayanim kaybi olmadan enerji tuketebilir. Betonarmede birlesim bolgeleri kiriş’in degil kolon’un devamı seklinde düzenlenmelidir.Dolayisiyle süneklik nedeniyle kolon etriyeleri birleşim bolgesinde devam etmelidir. Betonarme bir birlesim bolgesine yukaridan bakildiginda, kolonun tabani ve içi görulebilmelidir. Yukaridan baktiginiz da sadece mesnet donatilarini goruyorsaniz bilin ki birlesim bölgeniz hatalidir, duzeltilmesi gerekir.

Eger birlesim bolgesi civarinda bir catlak olacaksa, şekil değişikligi olacaksa bu catlak yada şekil degisikligi birlesim bolgesinin kendisinde degil, birlesim bolgesine gelen kiris uclarinda, kolon uclarinda olmalidir. Yukarida da belirttigim gibi bu durumda ancak birlesim bolgesinin dayanim ve rijitliginin, kendisine baglanan kiris ve kolonlarin dayanim ve rijitliginden daha buyuk olmasi ile saglanabilir.

Bir tasiyici sistem tasarliyorsak vaktimizin cogunu birlesim bolgesi tasarimina ayiralim. Bir uygulama kontrolu yapiyorsak yine vaktimizin çoğunu birlesim bolgeleri kontrolune ayiralim…

Birlesim bolgeleri iyi tasarlanmıs ve uygulanmiş bir sistemi gercekten yıkmak cok zordur…

Ahmet CELIKKOLLU

Insaat Muhendisi

ESKISEHIR

Editörün Diğer Yazıları :

• KOLON KİRİŞ BİRLEŞİM KESME GÜVENLİĞİ KARŞILAŞTIRMASI
• BETONARME SİSTEMLERDE KİRİŞLER NE KADAR ÖNEMLİ?
• TBDY2016 DA BETONARME BINALAR
• (TBDY2018)ÇELİK YAPIDA GÜÇLÜ KOLON KONTROLÜ ELEŞTİRİSİ
• SÜNEKLİK DÜZEYİ SINIRLI KİRİŞLER