SÜNEKLİK KAVRAMI…

Süneklik bir elemanın herhangi bir dış yük etkisinde,yer değiştirebilme yetenegidir.Ancak bu yer değiştirmeyi öyle bir yapmalıdır ki, eleman yada sistemin yük taşıma kabiliyeti de yok olmamalıdır.Aksi takdirde sistem yada eleman buyuk hasar görür göçme durumuna gelir.Bir sistem yada elemanın yer değiştirme kapasitesi ne kadar buyukse , o elemanın sünekliği de o derece buyuktür.Süneklikten amaç,Deprem den oluşan büyük etkilerin, sistemdeki yadaki elemandaki şekil değiştirmeler ile emilmesidir.Etkilerin buyuk kısmı emildiğinde sistemde daha az kuvvet oluşacaktır.Dolayısıylke buda daha küçük kesitler anlamına gelmektedir.Yapının ne kadar sünek olacagına mühendis karar verir.Sünekliğe karar verirken mühendis, bilmelidir ki yapının ne kadar zarar görmesini istediğinede karar vermektedir.Şöyle ki:Eğer deprem etkilerinin çoğunun sistemde yutulması isteniyorsa bilinmelidir ki sistemde zarar da buyuk olur.Çünkü süneklik deprem kuvvetlerini emmektedir ama bu emmeyi yerdeğiştirmeler ile yapmaktadır.Yer değiştirmenin diğer bir adıda elemanda deformasyon demektir ki bu da elemanda zarar görülmesi anlamına gelir

Süneklikle rijitlikle ters orantılı bir kavramdır.Eeleman rijitliği arttıkça süneklikde bir azalma görülebilir diyebiliriz.Süneklik kavramı daha iyi anlaşılsın diye bir örnekle irdeleyelim:

Bir kurşun kalemi parmaklarınızın ucunun arasında, Kurşun kalem yukarıya gelecek şekilde tutun.Ancak kurşun kalemin sadece dip kısmı parmaklarınızın arasında olsun.Kalemide sıkmayın.Sadece düşmesini engelleyecek şekilde tutmanız yeterli.Sonra diğer elinizin işaret parmağı ile kurşun kalemin üst kısmını ittirin ve parmağınızı geri çekin.Birkaç kez tekrarlayın bunu.Kalem biraz deplasman yapıp kuvvet çekildiğinde yani parmagınızı çektiğinizde kurşun kalem ilk konumuna ulşacaktır.Eğer işaret parmağınızla uyguladığınız kuvvet 100 grf ise ,kalemde 10grf lik bir tesir oluşacaktır.Çünkü kaleme kuvvet uyguladığınızda , kalemde uygulanan kuvvetle aynı yönde hareket edecek ve iç kuvvet oluşması önlenmiş olacaktır(küçük iç kuvvetler oluşur).Bu durumda süneklik katsayısı 100/10=10  olacaktır.Yani 100 gr kuvvet etkitiyorum ama elemanda 10 gr iç tesir oluşuyor.Bu durumu R=10 olan duruma benzetebilirsiniz

Şimdiki aşamadada kalemin kök kısmını parmaklarınızın arasından biraz aşagı doğru itin.kalemin uç kısmı kısalsın.Kalemide parmaklarınızla sıkabildiğiniz kadar sıkın.Kalemin hareketini engelleyin.Yine aynı şekilde diğer elinizin işaret parmagı ile kalemin üst kısmından ittirin.Uygulanan kuvvetten dolayı kalem hareket etmeyecektir.Ve kalemi tutan parmaklarınızın ucunda işaret parmağınınz&nbsp; ile uyguladığınız kuvveti zorlamayı aynen hissedeceksiniz.Yani 100 gr lık kuvvet kalemde 100 gr lık bir iç tesir oluşturacak.Zaten kök kısmındaki parmaklarınızın zorlanması ile bunun farkına varabileceksiniz.Bu yeni durumda süneklik oranı 100/100=1&nbsp; olacak.Yani ne kadar yük gelmişse kalemde o kadar iç tesir oluşacak.Basitçe düşünelim kalemi ne kadar sıkı tutarsam hareketini engellersem süneklik oranı o derece 1 rakamına yaklaşacak ki bu süneklik azalacak anlamına gelir, aynı şekilde kalemi ne kadar serbest bırakırsam süneklik oranı o derece 1 den uzaklaşacak ki buda sünekliğin artması anlamına gelir.<BR>&nbsp;<BR>Dilimiz döndüğünde süneklik kavramını örnekle ifade etmeye çalıştık.

Şunuda belirtmekte fayda var:Biz eleman sünek olmasını istiyoruz diye eleman sünek olmaz.Bunun da bir takım koşulları var.Nedir bu koşullar bakalım.Çelik betona göre daha sünek bir malzemedir.Yani ben betonarme bir elemanda sünek malzeme olan çelik miktarını artırrsam elemanımın sünekliğini de artırmış olurum.Buda yönetmeliğimize sarılma bölgelerindeki etriyelerin artırılması yolu ile dikakte alınmıştır.Bunun yanında kolona gelen normal kuvvetlerin sınırlandırılması,, kirişlerin kolonu kırmasının engellenmesi(kolon kiriş kesme guvenliği) sağlanması ile süneklik saglanabilir.Ancak şunu dikkate almak gerekir.Deprem kuvvetini ne kadar buyuk bir sayıya bölersem yani sünekliği ne kadar buyuk alırsam(R=8, R=9, R=10……) YAPIM O KADAR FAZLA YERDEĞİŞTİRMEYE ÖÜSAİT OLACAK VE O KADAR FAZLA ZARAR GÖRECEKTİR.bUNU AKSİNE SÜNEKLİĞİ NE KADAR AZ ALIRSAM İÇ KUVVETLER BUYUK OLACAKTIR.BUNUN OPTİMUMUNU BULMAK MÜHENDİSİN GÖREVİDİR

Ahmet ÇELİKKOLLU

İnşaat Mühendisi

ESKİŞEHİR

0 541 973 01 51

Editörün Diğer Yazıları :

• SÜNEKLİK TALEBİ…
• SÜNEKLİK DÜZEYİ SINIRLI KİRİŞLER
• R KATSAYISI
• SÜNEKLİK…SÜNEKLİK…SÜNEKLİK
• YÜKSEK BİNALAR GÜVENLİMİDİR ?