TAŞIYICI OLMAYAN ELEMANLARDA HASARIN ÖNLENMESİ…

Taşıyıcı olmayan elemanlar İnşaat Mühendisleri için ikinci öncelikli elemanlar olsada bunlardada hasarın olmamasını yada en az olmasını isteriz.Bazen binaların fonksiyonlarından dolayıda bu zorunluluk teşkil eder.Mesela bir hastane yapısı yapıyorsanız sürekli hizmete devam etmesi amacıyle sanırım hastanede taşıyıcı olmayan elemanlardada hasar istenmez.

Taşıyıcı olmayan elemanlarda hasarın minimum düzeyde tutulması için taşıyıcı olmayan elemana etkiyen deprem kuvveti belirlenip ona göre dizayn yapılabilir.Bu hesabın yaklaşık olması bile yeterlidir.Genel bilgilerimizle düşünürsek taşıyıcı olmayan elemana etkiyen deprem  kuvvetinin fc= w x A olduğunu söyleyebiliriz.Burada w taşıyıcı olmayan elemanın agırlığı, A da hesap ivmesidir.Bu kuvvet taşıyıcı olmayan elemanın ağırlık merkezine iletilebilir.Taşıyıcı olmayan eleman olarak bir bölme duvar düşünürseniz, burada ağırlık bölme duvarın agırlıgıdır.A da bölme duvarına etkimesi muhtemel ivme dir.Bu ivme olarak ilgili kata etkiyen ivme düşünülebilir.Bunun yanında deprem yönetmeliğinde de de bu hesap için yaklaşık bir hesap verilmiştir.Deprem yönetmeliğinde verilen hesaba göre taşıyıcı olmayan bir elemanda alınması gerekli deprem kuvveti  fc=0.5 xAoxIxw(1+Hi/Hn)  olaraka verilmiştir.Hesap tekniği burada da aynıdır.Kütle x ivme..

Genel olarak taşıyıcı olmayan elemanlarda zararın az olmasını istiyorsak yada olmamasını istiyorsak, yapının taşıyıcı elemanlarında meydana gelen şekil değiştirmelerin ve ötelemelerin en aza indirilmesi gerekir.Taşıyıcı olmayan elemanlarda hasarın en büyük nedeni taşıyıcı elemanların ötelenmesi nedeniyle taşıyıcı olmayan elemanlarda oluşan etkidir.Bu nedenle taşıyıcı sistem rijitliği ne kadar fazla olursa ötelemeler o kadar az olacak dolayısıyle taşıyıcı olmayan elemanlardada hasar o denli az olacaktır.Ötelemeler büyük olursa ilgili yerdeki taşıyıcı olmayan elemanlardaki hasarlar da o denli büyük olur.Birde dikkat etmemiz gereken bir husus taşıyıcı olmayan elemanların, taşıyıcı elemanlara göre sünekliğinin daha az olmasıdır.Bu nedenle taşıyıcı olmayan elemanların süneklikle enerji yutma kabiliyetleri oldukça az diyebiliriz.Taşıyıcı olmayan elemanlar gevrek davranış gösterir dersek de yanlış bir şey söylemiş olmayız.

Taşıyıcı olmayan elemanların hasar görmesini istemediğimiz yapılarda yapının biraz daha rijit olmasını sağlamamaız gerekir.Ancak rijitlik artışı ile ötelemeler önlenebilir.Çok özel fonksiyonlara haiz binalar haricinde, taşıyıcı elemanların hasarının önemli olmadığı binalarda sırf işgüzarlık olsun diye taşıyıcı elemanlar içinde yukarıdaki formülasyona göre deprem hesabı yapmakda abesle iştigaldir.Yeterli rijitliğe sahip binalarda taşıyıcı olmayan elemenalrında hasar durumları zaten kısıtlanmıştırve çogu zamanda bu yeterlidir.

Ahmet ÇELİKKOLLU

İnşaat Muhendisi

ESKİŞEHİR

Editörün Diğer Yazıları :

• DEPREMİN DÜŞEY ETKİSİ…
• 6 ŞUBAT 2023 KAHRAMANMARAŞ DEPREMİNİN, TBDY2018’DE TANIMLI DEPREMLERLE KARŞILAŞTIRILMASI
• DOĞRUSAL HESAP İLE DOĞRUSAL OLMAYAN HESAP ARASINDAKİ FARK…
• MEVCUT BİNA DEĞERLENDİRME VE RİSKLİ BİNA TESPİT
• DUSEY DEPREM ETKİSİ