Türk müteahitlerden büyük başarı

Türkiye Müteahhitler Birliği, inşaat sektöründeki son dönem gelişmelerin ele alındığı Ocak 2014 analizini yayınladı.

Türkiye Müteahhitler Birliği, Dünya ve Türkiye ekonomisiyle birlikte inşaat sektöründeki son dönem gelişmelerin ele alındığı Ocak 2014 analizini yayınladı. Analizde, “2013’ün ilk yarısı dünya ekonomisi ve dış ticaret dengeleri bağlamında 2012’nin çok üzerine çıkılamayan bir genel durgunluk dönemi olmuş, küresel ekonomik aktivite zayıf ve kırılgan seyrini sürdürmüştür. Yılın ikinci yarısı ise siyaset ve ekonomi boyutlarıyla oldukça hareketli geçmiştir. Geride bırakılan yıldan 2014’e kalan miras ise dünya genelinde “yavaş tempolu büyüme ve para politikaları kaynaklı belirsizlik”, Türkiye özelinde ise ‘kaygı’ olarak özetlenebilir’ denildi.

“GÜNDEMDEKİ MEGA PROJELER”

2013’ün son çeyreğinde Türkiye ekonomisinin yüzde 4.4 oranında büyümesi ve ilk dokuz aylık büyüme oranının yüzde 4.0’e ulaşması yıllık büyüme oranının yüzde 4.0’ün üzerine çıkabileceği yönünde iyimserliğe neden olduğu vurgulanan raporda “Aralık ayının ikinci haftasında yaşanan yolsuzluk iddialarına dayalı operasyonların piyasalarda yarattığı çalkantıların durulması ve FED kaynaklı serpintilerden kaynaklanacak olumsuzlukların yönetilebilmesi halinde 2014 yılındaki büyüme performansını belirleyecek temel dinamiklerin kamu harcamaları ile ihracat olması, özel tüketimin büyümeye olan katkısının ve yatırımlar üzerindeki pozitif etkisinin ise 2013’e kıyasla daha zayıf seyretmesi beklenmektedir. İhracatı olumlu etkileyebilecek olan iki önemli etken toparlanma süreci paralelinde AB’ye, İran ile BM arasında sağlanan anlaşma çerçevesinde İran ve Ortadoğu’ya yapılan ihracatın artması olasılığıdır. Kamu harcamalarını yukarı yönde etkileyebilecek faktörler 2014’ün seçim yılı olması ve finansman temin edilebilmesi koşuluna bağlı olarak gündemdeki mega projelerdir” denildi.

“YURTDIŞI MÜTEAHHİTLİKTEKİ YUKARI YÖNLÜ TRENDİN İSE DEVAM ETMESİ BEKLENMEKTEDİR”

İnşaat sektörünün 2013 yılında büyüdüğü vurgulanan raporda şu ifadelere yer verlidi; “İnşaat sektörünün 2012 yılında yaşanan ve sektördeki büyümenin yüzde 0.6 ile yerinde saydığı durgunluk döneminden sonra 2013’ün 4. çeyreğinde yüzde 8.7, yılın ilk dokuz aylık döneminde ise yüzde 7.4 oranında büyümüştür. 2013’de Türk müteahhitlerin yurtdışında üstlendikleri yıllık yeni iş hacmi 31.3 milyar ABD Dolarına, 1972- 2013 arasında üstlenilen toplam uluslararası proje tutarı ise 274.1 milyar ABD Dolarına ulaşmıştır. Mevcut durumda özel sektördeki yatırım iştahının yerini temkinli duruşa bıraktığı gözlenmekte, yurtdışı müteahhitlikteki yukarı yönlü trendin ise devam etmesi beklenmektedir” ifadeleri kullanıldı.

“YAPI RUHSATI VERİLEN YAPILARIN BİNA SAYISI YÜZDE 13.4 ARTTI”

2013 yılının ilk dokuz ayında bir önceki yıla göre belediyeler tarafından Yapı Ruhsatı verilen yapıların bina sayısı yüzde 13.4, yüzölçümü yüzde 9.3, değeri yüzde 13.8, daire sayısının ise yüzde 10.8 oranında arttığı belirtilen raporda 2013 yılının ilk dokuz ayında Yapı Ruhsatına göre yapıların yüzölçümü 120,029,711 m2 iken bunun 69,937,388 m2’si (yüzde 58.3) konut, 30,648,571 m2’si (yüzde 25.5) konut dışı ve 19,443,752 m2’si (yüzde 16.2) ise ortak kullanım alanı olarak gerçekleşti.

2013 yılının ilk dokuz ayında bir önceki yıla göre belediyeler tarafından Yapı Kullanma İzin Belgesi verilen yapıların bina sayısı yüzde 24.4, yüzölçümü yüzde 29.1, değeri yüzde 36.8, daire sayısı yüzde 31.2 oranında arttı. 2013 yılının ilk dokuz ayında Yapı Kullanma İzin Belgesine göre yapıların yüzölçümü 92,392,922 m2 iken bunun 57,293,622 m2’si (yüzde 62.0) konut, 22,474,378 m2’si (yüzde 24.3) konut dışı ve 12,624,922 m2’si (yüzde 13.7) ise ortak kullanım alanı oldu.

İnşaat sektöründe Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış İnşaat Sektörü Ciro Endeksi 2013 yılı 3. Çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 4.6 oranında arttı. Takvim etkilerinden arındırılmış İnşaat Ciro Endeksinde ise bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 16.4 oranında artış kaydedildi. İnşaat Üretim Endeksi: 2013 3. çeyrekte arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış İnşaat Üretim Endeksi 2013 yılı 3. çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 1.9 oranında, takvim etkilerinden arındırılmış İnşaat Üretim Endeksi ise bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 8.2 oranında arttı.

Bina İnşaatı Maliyet Endeksi (BİME), Ekim-Kasım-Aralık aylarını kapsayan 2013 yılı dördüncü çeyreğinde, toplamda bir önceki çeyreğe göre yüzde 1.2, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 7.2 ve dört çeyrek ortalamalarına göre ise yüzde 5.1 arttı. BİME’de 2013 yılı dördüncü çeyreğinde işçilik endeksi bir önceki çeyreğe göre yüzde 1.3, malzeme endeksi ise yüzde 1.1 arttı. Bir önceki yılın aynı çeyreğine göre işçilik endeksinde yüzde 7.3, malzeme endeksinde ise yüzde 7.1 artış kaydedildiğinin belirtildiği raporda “17 Aralık 2013 sonrasındaki süreçte yaşanan Dolar kuru ve ÖTV artışlarına bağlı olarak inşaat maliyetlerinin yükselişe geçeceği, bu yükselişin özellikle ithal girdi kullanan markalı konut üretiminde daha da hızlı seyredeceği beklentisi güçlendi.

“İNŞAAT İSTİHDAM ENDEKSİNDE YÜZDE 5.9 ORANINDA AZALMA KAYDEDİLDİ”

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış İnşaat İstihdam Endeksi 2013 yılı 3. çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 1.4 oranında azaldı, takvim etkilerinden arındırılmış İnşaat İstihdam Endeksinde ise bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 5.9 oranında azalma kaydedildi. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış İnşaat Çalışılan Saat Endeksi 2013 yılı 3. çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 1.4 oranında, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre ise yüzde 6.9 oranında azaldı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış İnşaat Brüt Ücret-Maaş Endeksi ise 2013 yılı 3. çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 2.1 oranında arttı. Takvim etkilerinden arındırılmış İnşaat Brüt Ücret-Maaş Endeksinde ise bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 9.1 oranında arttı.

TÜİK tarafından 27 Ocak 2014’de açıklanan Sektörel Güven Endekslerine göre mevsim etkilerinden arındırılmış inşaat sektörü güven endeksinde yüzde 4.6 artış kaydedildi, bir önceki ayda 84.8 olan inşaat sektörü güven endeksi 88.7 değerine yükseldi. İnşaat sektörü güven endeksindeki artış, alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyi ve gelecek üç aylık dönemde toplam çalışan sayısı beklentisi alt endekslerindeki iyileşmeden kaynaklanmıştır. Söz konusu endekslerde bir önceki aya göre sırasıyla yüzde 8.4 ve yüzde 2 artış kaydedildi. Bilindiği gibi Sektörel Güven Endeksleri 0-200 aralığında değer alabilmekte, endeksin 100’den büyük olması sektörün mevcut ve gelecek döneme ilişkin iyimserliğini, 100’den küçük olması ise kötümserliğini göstermektedir.

“EKİM AYINA GÖRE YÜZDE 13.04 ORANINDA ARTIŞ OLDUĞUNU GÖSTERMİŞTİR”

2013 yılının 3. çeyreğinde konut sektöründe satışlar yılın 2. çeyreğine kıyasla az da olsa geriledi. Fiyatlarda ise Aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 0.28 oranında, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 13.62 oranında artış gerçekleşti, tüketici güveni aşağı yönlü trendini sürdürdü.

Merkez Bankası tarafından açıklanan Ekim 2013 Konut Fiyat Endeksi verileri ise konut fiyatlarında 2013 Eylül ayına göre yüzde 0.73, bir önceki yılın Ekim ayına göre %13.04 oranında artış olduğunu göstermiştir. TÜİK tarafından 24 Ocak 2014’de yayınlanan konut satış istatistiklerine göre: 2013’ün 3. çeyreğinde Türkiye genelinde 282,835 konut satış sonucu el değiştirmiş, ipotekli konut satış sayısı 95,482, diğer satış türleri sonucunda el değiştiren konut sayısı ise 187,353 olmuştur. Konut satışlarında İstanbul 58,318 konut satışı ile en yüksek paya (yüzde 20.6) sahip olmuş, İstanbul’u 31,785 konut satışı (yüzde 11.2) ile Ankara; 17,316 konut satışı (yüzde 6.1) ile İzmir izlemiştir.

Türkiye genelinde toplam konut satışları içinde ipotekli satışın payı yüzde 33.8 oldu. En yüksek ipotekli satış 23,696 konut ile İstanbul’da gerçekleşti, İstanbul yüzde 24.8 ipotekli satış payı ile Türkiye

sıralamasında ilk sırayı aldı. İstanbul’daki toplam konut satışları içinde ipotekli satışın payı ise yüzde 40.6 oldu. Diğer konut satışlarında da İstanbul 34,622 konut satışı ve yüzde 18.5 pay ile ilk sıraya yerleşti. İstanbul’daki toplam konut satışları içinde diğer satışların payı yüzde 59.4 oldu. Siyasi belirsizlikler, döviz kuru ve inşaat maliyetlerindeki artışlar nedeniyle 2014 yılında konut fiyatlarında

artış beklenmektedir. Türkiye’deki konutların yüzde 60’ı yatırım yüzde 40’ı ise oturma amaçlı satılmakta, sektörde yabancı yatırımcıların payı giderek artmaktadır. Halen Avrupa’lı yatırımcıların önde olmasına karşın 1-2 yıl içerisinde Arap yatırımcıların Avrupa’lıları geçeceği tahmin ediliyor.

Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci’nin 2014 Ocak ayı ortasında yapmış olduğu açıklama Türk müteahhitlerin başarı grafiğinin 2013’de de yükselmeye devam ettiğini ve yıllık uluslararası yeni iş tutarının ilk kez 30 milyar ABD Doları eşiğini aşarak 31.3 milyar ABD Dolarına ulaştığını ortaya koydu. Daha önce 27.1 milyar ABD Doları olarak açıklanan 2012 yılı proje değeri ise 29.4 milyar ABD Doları

olarak revize edildi. Türk müteahhitlerin 1972-2013 döneminde faaliyet göstermiş oldukları ülke sayısı 103’e, yurtdışında üstlenmiş oldukları projelerin sayısı 7 bin 371’e, bu projelerin toplam tutarı ise 274.1 milyar ABD Dolarına ulaştı. 1972-2013 arasındaki dönem, toplam uluslararası iş tutarının bölgesel dağılımı itibariyle değerlendirildiğinde yüzde 46.4’lük bir pay ile ve diğerlerine göre açık farkla BDT bölgesinin öne çıktı. BDT’yi sırasıyla Ortadoğu Bölgesi (yüzde 25.8), Afrika (yüzde 18.1), Avrupa(yüzde 6.2), Asya(yüzde 3.1) ve Amerika kıtası ülkeleri (yüzde 0.5) izlemişledi. Bu tablo Türk müteahhitlerin uluslararası iş tutarının yarıya yakın bir bölümünün BDT Bölgesinde, yüzde 90.3’ünün ise BDT-Ortadoğu-Afrika üçlüsünde yoğunlaşmış olduğunu göstermektedir.

2013 yılında Türk müteahhitler 45 ülkede toplam tutarı 31.3 milyar ABD Dolarına ulaşan 374 proje üstlendi, Güney Sudan ile Senegal faaliyette bulunulan ülkeler arasına girmişler ve en fazla iş

üstlenilen ülke ise Türkmenistan oldu. 10.5 milyar ABD Doları tutarında 60 projenin üstlenildiği Türkmenistan’ı, sırasıyla Rusya (5.6 milyar ABD Doları), Azerbaycan (2.8 milyar ABD Doları, Irak (2.1

milyar ABD Doları) ve Kazakistan (1.8 milyar ABD Doları) izledi.

2013 yılındaki bir diğer önemli gelişme; 2003 yılında 16.6 milyon, 2012 yılında ise 60.7 milyon ABD Doları olan ortalama uluslararası proje bedelinin 83.7 milyon ABD Dolarına ulaşması

oldu. 2013’de üstlenilen büyük projeler arasında Aşkabat Havaalanı, Aşkabat Olimpiyat Köyü 3. Aşaması ve Türkmenbaşı Limanı projeleri, sözleşme tutarı 1 milyar ABD Doları sınırını aşan projeler olarak öne çıktı.

“TÜRK FİRMALARIN 2013’DE YURTDIŞINDA…”

Türk firmaların 2013’de yurtdışında üstlendikleri projelerin sektörel dağılımında konut, ticaret merkezleri ve idari binalar toplam olarak yüzde 39.6’lık pay ile (12.4 milyar Dolar) ilk sırada yer aldı. İkinci sırada yüzde 32.9’luk bir pay (10.3 milyar ABD Doları) ile ulaşım projeleri, onu yüzde 19.8 (6.2 milyar ABD Doları) ile sanayi ve enerji tesisleri, yüzde 4.0 (1.3 milyar ABD Doları) ile su ve kanalizasyon projeleri izledi.”

Türk müteahhitlerin önemli özelliklerinin pazar çeşitlendirme stratejilerinde çok dinamik ve proaktif olabilmeleri, ana pazarlarında işlerin durması, yavaşlaması veya risklerin artması halinde ilgilerini çok kısa

bir sürede alternatif alanlara yoğunlaştırmaları olduğu vurgulanan analizde “Aynı yaklaşım yurtiçindeki yatırımlar için de geçerli olup, yurtdışındaki projelerin daha yakından takip edilmesi sonucunu doğurmaktadır. 2014’de yurtiçindeki yatırımların yavaşlaması veya risklerin artması halinde benzer bir sürecin yaşanması ve ‘yurtiçindeki temkinli duruş’a, ‘yurtdışındaki aktivite artışı’nın eşlik etmesi yüksek bir olasılıktır. Önümüzdeki dönemde petrol ve doğal gaz ihraç eden, yüksek oranlı büyüme kaydedeceği tahmin edilen ve aşağı yönlü riskleri asgari düzeyde olanlar başta olmak üzere gelişmekte olan ülkelerde altyapı yatırımlarının artması ve iş fırsatlarının çoğalması beklenmektedir. Bu bağlamda BDT’nin çeşitli üstyapı ve altyapı projeleri ile Türk müteahhitler için önemini koruyacağı, Körfez bölgesinin metro, demiryolu vekatma değeri yüksek otoyol projeleri ile ilgi alanı olmaya devam edeceği, Afrika’nın Dünya Bankası, Afrika Kalkınma Bankası ve Avrupa’lı kredi kuruluşları tarafından finanse edilen çevre, ulaştırma ve enerji projeleri ile çekiciliğini sürdüreceği, değerlendirilmektedir” ifadelerine yer verildi.