DEPREM İZOLATÖRÜ HER BİNADA KULLANILIR MI?

Deprem izolatörü dedigimiz mekanizma, yapının zeminden yalitılması amacıyle kullanılır. Deprem kuvveti nasil oluşur hatırlayın: Zemin hareket eder, bu hareket neticesinde yapı yerinde kalmak ister, zemin ile yapı periyotlarıda birbirine yakınsa büyük atalet kuvvetleri(deprem kuvvetleri) oluşur..

Spektrum egrisini düsünün. S(T) ‘nin 2.5 olduğu bir bölge var, bu bölge yapı periyodunun, zemin periyodu ile çakıstığı bolge, yani rezonans olan bölge. Bu bölgenin maksimum periyodu 0.90 saniye(TB=0.90 saniye). S(T)- T grafiginin xx ekseninde malum yapı periyotlari yer almakta. S(T)’ nin 2.5 oldugu bolgeden sonra, yani periyot 0.90′ i gectikten sonra(en kotu zeminde), S(T) azalmaya baslamakta. Yapi periyodu 1.5, 2, 2.5, 3, 3.5 saniye gibi degerlere ulaştıkça, S(T) degeri de 2.4, 2, 1.6 gibi degerlere düsmekte.Rezonans ortadan kalkmakta.S(T) ye deprem buyutmesi demek yanlış olmaz.

Hesap ivmesini hatirlayin:

A=Ao x I x S(T)

S(T) ne kadar büyükse, deprem kuvveti de o kadar büyümekte. S(T) ne kadar küçulürse, yapida olusacak deprem kuvveti de o kadar azalmakta. S(T) ise yapı periyodu uzadıkca, küçülmekte.(spektrum egrisine bakiniz).

Deprem izolatörü’nün görevi işte budur.Yapi periyodunu büyütüp, S(T) ‘ yi küçultmek, daha az deprem kuvveti olusmasıni saglamak. Izolatörler yapi periyodunu 3 saniye, 3.5 saniye yaparlar ve S(T) oldukca küçülür, dolayısıyle yapi da da daha küçuk deprem kuvvetleri oluşur.

Deprem yalitımınin mantığını anladik. Bu bağlam da deprem izolatörü her binada kullanılır mi ona bakalım. Yaziyi buraya kadar okuyanlar muhtemelen uygulanır, iyi de olur diyecektir. Düşunmeye devam edelim. Izolator neden koyuyorduk, yapinın periyodunu 3 saniye civarinı getirmek için. Böylece daha küçük deprem kuvvetleri oluşuyordu. Şimdi 25_30 katli bir yapı düşünün. Yapınin periyodu nedir? Yaklaşık 2.5, 3 saniye.Izolatör ne yapıyordu: 3 saniye. O halde izolatör koymanin bu bina da bir anlami varmı? Zaten yapı’nin periyodu 2.5 – 3 saniye. Paraya yazık, emege yazik. O halde yuksek yapilar da 25-30 katı gecen yapılar da izolatör koymak dogru degil sonucunu çikarabiliriz…

Ahmet CELIKKOLLU
Insaat Muhendisi
ESKISEHIR

Editörün Diğer Yazıları :

• YAPININ PERİYODU AYARLANABİLİR Mİ ?
• DEPREM ANINDA YAPININ DAVRANIŞI…
• MOD BİRLEŞTİRME YÖNTEMİNİN ANLAŞILIR HALİ…
• TANIMLI DEPREMLER
• TBDY2018 DEPREM HESABI ESASLARI